Sintermeerten staat bekend als een sportieve school. Sport en beweging zijn van oudsher speerpunten bij ons, maar gezondheid is breder en gaat verder. Daarom is er sinds drie jaar een projectteam actief dat zich bezig houdt met het welzijn en welbevinden van leerlingen. Yvonne Reinders is voorzitter van deze groep, zij werd geïnterviewd om ons meer te vertellen over hoe het projectteam Welzijn de leerlingen en docenten van Sintermeerten gezond houden.
Wat is welzijn en waarom is het belangrijk?
“Een leerling is meer dan zijn - of haar - leerprestaties en cijfers. Als jij lekker in je vel zit en je zo min mogelijk zorgen maakt, dan ben je in staat om lesstof te begrijpen en je te verdiepen in de stof. Het welbevinden van leerlingen is een voorwaarde om tot leren te komen. Welzijn is door ons momenteel onderverdeeld in vier deelgebieden: sport en bewegen, gezonde voeding, gezonde relaties en seksualiteit en welbevinden.”
Hoe vertalen jullie zo'n breed werkgebied concreet?
“In 2022 hebben we het vignet ‘Gezonde School’ verdiend voor het thema ‘gezonde voeding’. De wethouder kwam er speciaal voor langs en reikte de Gouden Kantineschaal uit. Om dat vignet te behalen, moet je als school aan heel wat voorwaarden voldoen, zoals zorgen voor watertappunten binnen je school, minstens 80% van je kantineaanbod moet gezond zijn, gezonde voeding moet ‘vooraan in de schappen liggen’, snacks moeten ovengebakken zijn en niet gefrituurd. Ook moet er in je lessen over voeding voldoende aandacht zijn voor gezonde voeding en de invloed ervan op je lichaam en brein.”
Hoe belangrijks is zo’n vignet?
“Het vignet is voor ons niet het (eind)doel, het is een middel om gericht en goed bezig te zijn met het thema welzijn. Het geeft sturing, motivatie en maakt inspanningen concreet. We krijgen nu ook steun van de GGD, en zo’n gezondheidsstempel heeft een bredere werking naar buiten toe, bijvoorbeeld naar ouders en richting andere welzijnsinitiatieven. Er zijn steeds meer Gezonde Basisscholen, hoe mooi is het dan als je deze lijn kunt doortrekken naar het VO.”
Waar zijn jullie nu zoal mee bezig?
“Vorig schooljaar hebben we een subsidie binnengehaald voor projecten over gezonde voeding, nu zijn we onder andere bezig met het organiseren van excursies naar biologische landbouwbedrijven. Ook willen we een nieuw vignet verdienen voor sport en beweging. Dat gaat dit schooljaar (2023-2024) zeker gebeuren. Daarnaast is er aandacht voor de thema’s welbevinden – onder andere via de Happy lessen - en gezonde relaties en seksualiteit. Voor dat laatste thema is ook een subisidie binnen behaald. Ook willen we het Ondersteuningsteam (OT) beter onder de aandacht brengen bij leerlingen. Hier kun je terecht voor een praatje, informatie of een doorverwijzing.”
Is zo’n OT-campagne nodig?
“Veel leerlingen denken toch dat alleen kinderen die een beetje vreemd zijn bij het OT (Ondersteuningsteam) aankloppen. Dat is natuurlijk verre van waar. Daarom gaan we meer inzetten op open spreekuren en informele praatjes, want soms hoef je maar iets te delen met iemand en je ziet alles weer helder. In de pilot die we in de bovenbouw gaan doen, gaan we deze boodschap ook echt in de klas vertellen. Ook zodat leerlingen gezichten bij het OT zien, dat verlaagt de drempel om naar binnen te stappen.”
Zit er een taboe op welzijn?
“Ja, toch nog een beetje. Leerlingen praten onderling wel met elkaar, maar ze houden zich ook groot en stoer. Ze delen soms wel dat ze zich wat somber voelen, maar niet dat een thuissituatie onveilig is of dat ze zich toch al heel lang vrij neerslachtig voelen. Daarnaast maken ze zich niet alleen zorgen over zichzelf, maar ook over grote thema’s zoals milieu en klimaat, de oorlog in Oekraïne, de energieprijzen, geld en of ze straks wel een baan vinden en een huis, iets waar we als volwassenen soms te weinig bij stilstaan.”
Is dat iets van deze tijd?
“Het welbevinden van jongeren lijkt een nieuw issue, maar het gaat vanaf 2015 al achteruit. Corona heeft dat proces versneld en versterkt, net als de digitalisering en vooral de mobiele telefoon. Kinderen gaan nauwelijks nog naar buiten, ook hier op school zijn er nog te weinig aantrekkelijke plekken en stimuli om naar buiten te gaan. De aula zit vaak bomvol, voor leerlingen die vanwege hun persoonlijke situatie te snel overprikkeld zijn, bestaat de mogelijkheid om in de pauze rust te vinden op een maatwerkplek. Deze leerlingen zijn bekend bij het OT.”
Hoe verloopt de communicatie met leerlingen nu? Hoe weten ze wat het welzijnsproject inhoudt?
“Wat leerlingen zeker merken is dat er drie nieuwe pedagogisch toezichthouders zijn. Deze zijn er niet alleen om waar nodig leerlingen te begrenzen maar ook om alert te zijn op wat onderling bij leerlingen speelt, gesprekken aan te gaan en tijdig te kunnen signaleren. Maar ook meer eenvoudige initiatieven als de voetbaltafel in de aula is een van onze ideeën. Ik denk niet dat leerlingen weten dat ‘team welzijn’ daar achter zit, dat hoeft ook niet. De Spootie – een fiets waar je smoothies mee kunt maken - is nog niet heel breed bekend op school, die gaan we meer inzetten. Het is een leuk en effectief promotiemiddel dat we meer in de klas gaan gebruiken, bijvoorbeeld bij biologie- en sportlessen, tijdens open dagen en misschien wel als teambuilding instrument voor groepsactiviteiten.”
Wat is de grootste uitdaging bij dit project?
“Welzijn is een hemelsbreed onderwerp en alles lijkt belangrijk. Dus we vinden het soms een uitdaging om de juiste prioriteiten te stellen en die thema’s te kiezen waar de leerling het meest bij gebaat is of mee worstelt. We vinden het ook belangrijk om niet alleen wat voor leerlingen te doen maar ook met hen samen te werken en dingen door hen te laten bedenken en uitvoeren. Daarnaast is het uitdagend om het belang van welzijn over te brengen. Didactiek gaat voor, maar de leerling is zoveel meer dan cijfers. Bovendien neemt de werkdruk toe, docenten krijgen steeds meer taken. Hoe krijgen we de neuzen dezelfde kant op? Zoveel mensen, zoveel visies. Alles wat we doen kost tijd en energie, maar uiteindelijk levert het ook iets op, zeker als de communicatie nog effectiever wordt."
Waar word je het meest blij van als projectvoorzitter?
"Bij ieder steentje dat ik kan bijdragen aan het welbevinden van leerlingen, en dat hele kleine dingen al het verschil kunnen maken. Echt luisteren en doorvragen bijvoorbeeld, dat maakt een wereld van verschil. Vragen stellen die de verbeeldingskracht activeren. Maar ook heel praktische oplossingen bedenken, zoals de affichehouder op de toiletten. De affichehouder is om A5-flyers met info voor leerlingen in te plaatsen! Zoals info over waar menstruatieproducten kunt afhalen, maar ook info over hulpverleningsinstanties. Daarnaast hangt er ook automaat op de wc waar je kleine hoeveelheden aan producten kunt nemen. Daarnaast zijn er als zoals gezegd drie nieuwe pedagogische toezichthouders aangenomen.”
Wat wil je zelf nog toevoegen aan dit interview?
“Dat we onlangs € 5.000 subsidie gekregen hebben als stimulans voor projecten rondom gezonde relaties en seksualiteit en € 2.000 voor projecten rondom gezonde voeding. We gaan dat thema breder bekijken, samen met biologiedocenten, maar ook vanuit burgerschap. Met het geld kunnen we materialen aanschaffen en workshops organiseren, bijvoorbeeld rondom het thema ‘relaties en communicatie’ en thema’s als ‘consent’. ‘Consent’ of ‘toestemming’ gaat over expliciete toestemming op het gebied van relaties en seksualiteit. Tot slot vind ik het belangrijk om te blijven benadrukken dat het project Welzijn van ons allemaal is. Iedereen voelt zich beter als leerlingen goed in hun vel zitten.”
Yvonne Reinders is sinds november 2022 werkzaam als ondersteuningscoördinator bij het Ondersteuningsteam (OT) van het Sintermeertencollege. Zo heet dat formeel, maar in de praktijk is ze een octopus. Ze is decaan voor de havo en kan - binnen het OT - mentoren begeleiden bij het opzetten en uitvoeren van Flexdeel programma’s die met welzijn te maken hebben. Schoolbreed is ze aandachtfunctionaris kindermishandeling en projectvoorzitter ‘welzijn’ in het NPO/PKO programma. Dit programma is opgezet vanuit de landelijke overheid om leerachterstanden weg te werken, die zijn onstaan na de corona pandemie.
Foto's gemaakt door Katja Waltmans